Class 12th Economics Chapter 1 Questions & Answers in Marathi | Board Exam PDF

मित्रांनो, मागील ब्लॉग मध्ये आपण Maharashtra Board class 12 अर्थशास्त्र (Economics) chapter १ चा अभ्यास केला आहे. या ब्लॉग मध्ये आपण 12वी अर्थशास्त्र प्रश्नोत्तर मराठी त पाहणार आहोत.  आपणास कोणतीही शंका असल्यास आपण आम्हाला comment द्वारे कळवा तसेच ब्लॉग आवडल्यास आपल्या मित्र मैत्रिणी सोबत नक्की share करा.

चला तर मग प्रश्न १ पासून सुरुवात करूयात ...

12वी अर्थशास्त्र प्रश्नोत्तर-सूक्ष्म आणि स्थूल अर्थशास्त्र  परिचय Chapter- 1

                                                        स्वाध्याय 

प्रश्न १  - MCQ (प्रश्न + उत्तर)

1. प्रश्न: अर्थशास्त्राची शाखा जी साधनांचे वाटप अभ्यासते ती कोणती?
   उत्तर: सूक्ष्म अर्थशास्त्र 

2. प्रश्न: सूक्ष्म अर्थशास्त्रात(Microeconomics) खालीलपैकी कोणते संकल्पना अभ्यासल्या जातात?
   उत्तर: घटक किंमत निर्धारण आणि उत्पादन किंमत निर्धारण 

3. प्रश्न: सूक्ष्म अर्थशास्त्रीय विश्लेषणात कोणती पद्धत वापरली जाते?
   उत्तर: विभाजन पद्धत (Slicing method) 

4. प्रश्न: स्थूल अर्थशास्त्रात खालीलपैकी कोणते संकल्पना अभ्यासल्या जातात?
   उत्तर: संपूर्ण अर्थव्यवस्था, आर्थिक विकास, आणि एकूण पुरवठा 

प्रश्न २ -  सहसंबंध (उत्तरे ) :

        १. सूक्ष्म अर्थशास्त्र : विभाजन पध्दत :: स्थूल अर्थशास्त्र : एकत्रीकरण पद्धत 

        २.सूक्ष्म अर्थशास्त्र : झाड  :: स्थूल अर्थशास्त्र : जंगल 

        ३.स्थूल अर्थशास्त्र :उत्पन्न आणि रोजगार सिद्धांत :: सूक्ष्म अर्थशास्त्र : किंमत सिद्धांत

       

        ४.मॅक्रोस : स्थूल अर्थशास्त्र :: मायक्रोस : सूक्ष्म अर्थशास्त्र

        ५ .सर्वसाधारण समतोल : स्थूल अर्थशास्त्र :: अंशतः समतोल : सूक्ष्म अर्थशास्त्र 

प्रश्न ३  - संकल्पना ओळखून स्पष्ट करा :

       १ .  गौरीने एका विशिष्ट उद्योगातील वैयक्तिक उत्पनाची माहिती गोळा केली . 

उत्तर - हा अभ्यास वैयक्तिक उत्पन्नाशी संबंधित असल्यामुळे तो सूक्ष्म अर्थशास्त्र आहे.

        स्पष्टीकरण : सूक्ष्म अर्थशास्त्र हे अर्थशास्त्राचे एक महत्त्वाचे अंग आहे.यात वैयक्तिक ग्राहक, उत्पादक, उद्योग, कंपनी यांचे उत्पन्न, खर्च, किंमत, मागणी व पुरवठा यांचा अभ्यास केला जातो.गौरीने एका विशिष्ट उद्योगाचे वैयक्तिक उत्पन्न गोळा केले आहे.म्हणून हा अभ्यास लहान घटकांशी (Individual units) संबंधित आहे.त्यामुळे ही संकल्पना सूक्ष्म अर्थशास्त्र आहे.

    २ . रमेशने उत्पादनविषयक  सर्व निर्णय स्वतः घेण्याचे ठरविले, उदा . काय आणि कसे उत्पादन करावे ?

उत्तर - हे निर्णय उद्योजकत्व (Entrepreneurship) या संकल्पनेशी संबंधित आहेत.

        

           स्पष्टीकरण : उत्पादन प्रक्रियेत उद्योजकाचे महत्वाचे कार्य म्हणजे काय उत्पादन करायचे, किती उत्पादन करायचे, कोणत्या साधनसामग्रीचा वापर करायचा आणि कोणत्या पद्धतीने उत्पादन करायचे यासंबंधी निर्णय घेणे. हे निर्णय घेताना जोखीम पत्करून उत्पादनाचे नियोजन व व्यवस्थापन करण्याचे कार्य उद्योजक करतो. म्हणून रमेशने घेतलेला निर्णय हा उद्योजकत्वाशी संबंधित आहे.

    ३ .शबानाने आपल्या कारखान्यातील कामगारांना वेतन आणि बँक कर्जावरील व्याज दिले . 

उत्तर - ही संकल्पना उत्पादन खर्चाशी संबंधित आहे . 

        स्पष्टिकरण :
उत्पादन करताना उद्योजकाला विविध देयकं द्यावी लागतात. यामध्ये कामगारांना दिलेले वेतन (Wages), भांडवल वापरल्यावर दिलेले व्याज (Interest), जमीन वापरल्यावर द्यावा लागणारा भाडे (Rent) आणि उद्योजकाने स्वतःसाठी मिळवलेला नफा (Profit) हे सर्व घटक येतात. या सर्व देयकांच्या एकत्रित रकमेचा विचार केला तर त्याला उत्पादन खर्च असे म्हणतात.म्हणून शबानाने दिलेले वेतन आणि व्याज हे उत्पादन खर्चाच्या स्वरूपात मोडते.

प्रश्न ४ - प्रश्नांची उत्तरे 

प्रश्न १ .सूक्ष्म अर्थशात्राची वैशिष्ट्ये :

उत्तर : 

अर्थ   :

  सूक्ष्म अर्थशास्त्र हे अर्थशास्त्राचे असे एक अंग आहे ज्यामध्ये व्यक्ती, कुटुंब, उद्योग किंवा एखाद्या घटकाच्या आर्थिक वर्तनाचा सविस्तर अभ्यास केला जातो. यात प्रामुख्याने मागणी (Demand), पुरवठा (Supply), किंमत निर्धारण (Price Determination) आणि उत्पादन खर्च (Cost of Production) यांसारख्या घटकांचा विचार केला जातो.

व्याख्या :

 "एखाद्या ग्राहक, उत्पादक किंवा छोट्या आर्थिक घटकाचा अभ्यास करणारी अर्थशास्त्राची शाखा               म्हणजे सूक्ष्म अर्थशास्त्र."

वैशिष्टये :

            

१ .वैयक्तिक घटकांचा अभ्यास:

सूक्ष्म अर्थशास्त्रात एखाद्या ग्राहक, उत्पादक, कामगार किंवा उद्योग यांच्या वर्तनाचा अभ्यास केला जातो. म्हणजेच लहान घटकांवर लक्ष केंद्रीत केले जाते.

२. किंमत निर्धारणाचा अभ्यास :
सूक्ष्म अर्थशास्त्रात वस्तूंच्या किंमती तसेच उत्पादन घटकांच्या (जमीन, श्रम, भांडवल, उद्योजक) किंमती कशा ठरतात याचा सविस्तर अभ्यास केला जातो.

३. संसाधनांचे सर्वोत्तम वाटप :
मर्यादित संसाधनांचा योग्य, कार्यक्षम आणि संतुलित वापर कसा करता येईल, याचा अभ्यास सूक्ष्म अर्थशास्त्रात होतो.

४. मागणी व पुरवठ्यावर आधारित :
सूक्ष्म अर्थशास्त्राची पायाभरणी मागणी (Demand) आणि पुरवठा (Supply) या तत्त्वांवर केली आहे. याच घटकांच्या आधारे किंमत व उत्पादनासंबंधी निर्णय घेतले जातात.

५. आंशिक समतोलाचा अभ्यास :
या शाखेत संपूर्ण अर्थव्यवस्थेऐवजी फक्त एखाद्या विशिष्ट घटकाचा किंवा बाजाराचा समतोल (Equilibrium) तपासला जातो. याला "Partial Equilibrium" म्हणतात.

६. सैद्धांतिक स्वरूप :
सूक्ष्म अर्थशास्त्र हे प्रामुख्याने सिद्धांत मांडणे, नियम स्पष्ट करणे व त्यांचे स्पष्टीकरण करणे यावर आधारित आहे.

७. व्यक्तिगत कल्याणाचा अभ्यास :
सूक्ष्म अर्थशास्त्रात एखाद्या व्यक्तीचे किंवा घटकाचे कल्याण कसे वाढू शकते, याचा अभ्यास केला जातो.

८. किंमत धोरण व कर धोरणासाठी उपयुक्त :
सूक्ष्म अर्थशास्त्र सरकारला किंमत नियंत्रण, कर धोरण, अनुदान (Subsidy) यांसारखी धोरणे आखण्यासाठी मार्गदर्शन करते.

प्रश्न २ .स्थूल अर्थशास्त्राचे महत्व :

उत्तर :

स्थूल अर्थशास्त्राचे अर्थ  :

    स्थूल अर्थशास्त्र ही अर्थशास्त्राची ती शाखा आहे ज्यामध्ये संपूर्ण देशातील अर्थव्यवस्थेचा अभ्यास केला जातो.यामध्ये राष्ट्रीय उत्पन्न (National Income), एकूण गुंतवणूक (Total Investment), बचत (Savings), रोजगार पातळी (Employment Level), चलनवाढ (Inflation), आर्थिक वाढ (Economic Growth) इत्यादींचा अभ्यास होतो.

व्याख्या (Definition) :"देशातील एकूण उत्पन्न, रोजगार, उत्पादन आणि किमतींचा अभ्यास करणारी अर्थशास्त्राची शाखा म्हणजे स्थूल अर्थशास्त्र."

स्थूल अर्थशास्त्राचे महत्त्व खालीलप्रमाणे आहे :

१ .राष्ट्रीय उत्पन्नाचा अभ्यास :

        स्थूल अर्थशास्त्रामुळे देशाचे एकूण उत्पादन, उत्पन्न व खर्च समजतो.यामुळे समाजाच्या आर्थिक प्रगतीची खरी पातळी लक्षात येते.देशात एका वर्षात किती वस्तू व सेवा तयार झाल्या याचे मोजमाप करता येते.त्यामुळे देशाची आर्थिक प्रगती कितपत झाली आहे हे समजू शकते.

२ .रोजगाराच्या पातळीचा अभ्यास: 

        बेरोजगारी का वाढते आणि रोजगाराच्या संधी कशा निर्माण करता येतील हे समजते.सरकारला रोजगारवाढीसाठी योजना तयार करता येतात.

३ .चलनफुगवटा (Inflation) व चलनआकुंचन (Deflation) नियंत्रण :

        किमतींची पातळी वाढणे किंवा घसरणे अर्थव्यवस्थेस हानीकारक असते.स्थूल अर्थशास्त्राच्या अभ्यासातून सरकार महागाई व मंदीवर योग्य उपाय करू शकते.

४ .आर्थिक विकासाची दिशा ठरवणे:

        समाजाची बचत, गुंतवणूक, उत्पादन व उपभोग यांचा अभ्यास होतो.यामुळे दीर्घकालीन विकासासाठी योग्य धोरणे आखता येतात.

५ .आंतरराष्ट्रीय व्यापाराला मदत: 

        आयात-निर्यात, परकीय चलन आणि जागतिक व्यापाराशी संबंधित समस्यांचे निराकरण होते.देशाची परकीय व्यापार नीती ठरविण्यास मार्गदर्शन मिळते.

६ .धोरण आखणीस मदत:

        सरकार अर्थसंकल्प (Budget), चलनविषयक धोरण (Monetary Policy) व वित्तीय धोरण (Fiscal Policy) ठरवते.हे निर्णय योग्य माहितीवर आधारित असल्याने देशाच्या प्रगतीला मदत होते.

७ .बचत व गुंतवणुकीचा अभ्यास:

        समाजातील बचतीची प्रवृत्ती व त्याचा गुंतवणुकीवर कसा परिणाम होतो हे समजते.योग्य गुंतवणूक वाढल्यास उत्पादन व रोजगार वाढतो.

८ .आर्थिक स्थैर्य मिळविणे:

        महागाई, बेरोजगारी व उत्पादनातील चढ-उतार कमी करून अर्थव्यवस्थेत स्थैर्य आणता येते.स्थिर अर्थव्यवस्था समाजाच्या प्रगतीसाठी आवश्यक असते.

प्रश्न ३ . स्थूल अर्थशास्त्राची व्याप्ती :

व्याप्ती खालीलप्रमाणे आहे :

1. राष्ट्रीय उत्पन्नाचा अभ्यास (Study of National Income)

   • देशाचे एकूण उत्पादन, उत्पन्न व खर्च मोजला जातो.

   • यातून समाजाची प्रगती व आर्थिक विकास समजतो.

2. रोजगाराचा अभ्यास (Study of Employment)

   • रोजगाराच्या संधी किती उपलब्ध आहेत, बेरोजगारी का वाढते याचा अभ्यास होतो.

   • रोजगारनिर्मितीसाठी धोरणे तयार करण्यास मदत होते.

3. चलनफुगवटा व चलनआकुंचन (Inflation & Deflation)

   • किमतींच्या वाढीमुळे (महागाई) व घटीमुळे (मंदी) अर्थव्यवस्थेवर परिणाम होतो.

   • स्थूल अर्थशास्त्रामुळे त्यांचे नियमन करता येते.

4. आर्थिक विकासाचा अभ्यास (Study of Economic Growth & Development)

   • दीर्घकालीन विकासासाठी बचत, गुंतवणूक, तंत्रज्ञान व उत्पादनाचा अभ्यास होतो.

   • यामुळे विकासदर वाढवता येतो.

5. चलन व पत धोरणाचा अभ्यास (Monetary & Fiscal Policies)

   • देशातील चलनप्रवाह, व्याजदर, कर, सार्वजनिक खर्च यांचा अभ्यास केला जातो.

   • सरकार यावर आधारित धोरण आखते.

6. आंतरराष्ट्रीय अर्थव्यवहार (International Economics)

   • आयात-निर्यात, परकीय चलन व भांडवल प्रवाह यांचा विचार होतो.

   • जागतिक अर्थव्यवस्थेशी संतुलन राखण्यासाठी मदत होते.

7. बचत व गुंतवणूक (Savings & Investment)

   • लोक किती बचत करतात आणि ती गुंतवणुकीत कशी वापरली जाते याचा अभ्यास होतो.

   • योग्य गुंतवणूक झाल्यास रोजगार व उत्पादन वाढते.

8. आर्थिक स्थैर्य (Economic Stability)

• यामुळे समाजात आर्थिक स्थैर्य व संतुलन राहते.

• महागाई, बेरोजगारी व उत्पादनातील अस्थिरता कमी करणे हे उद्दिष्ट असते.

 खालील विधानांशी सहमत किंवा असहमत आहात सकारण स्पष्टीकरण 

        १ .सूक्ष्म अर्थशास्त्राची व्याप्ती अमर्याद आहे .

उत्तर :    या विधानाशी मी सहमत आहे .

कारण / स्पष्टीकरण:

• सूक्ष्म अर्थशास्त्रात वैयक्तिक ग्राहक, उत्पादक, व्यवसाय संस्था यांचे निर्णय आणि वर्तन अभ्यासले जाते.

• ग्राहकांची मागणी, उत्पादनाची पद्धत, किंमत निर्धारण, नफा, खर्च, मजुरी, भांडवल यांसारखे विषय अभ्यासले जातात.

• अर्थव्यवस्थेत नवीन समस्या, नवीन बाजार रचना आणि मानवी गरजा सतत बदलत राहतात, त्यामुळे याचा अभ्यासही अमर्याद आहे.

• म्हणून सूक्ष्म अर्थशास्त्राची व्याप्ती कधीच मर्यादित राहू शकत नाही.

        २ .स्थूल अर्थशास्त्रात वैयक्तिक वर्तनाचा  अभ्यास  केला जातो .

उत्तर : मी या विधानाशी सहमत नाही.

कारण :

1. स्थूल अर्थशास्त्र (Macroeconomics) मध्ये वैयक्तिक वर्तनाचा अभ्यास केला जात नाही.

2. त्याऐवजी संपूर्ण अर्थव्यवस्थेतील एकत्रित घटकांचा अभ्यास केला जातो.
   उदा. एकूण मागणी, एकूण पुरवठा, राष्ट्रीय उत्पन्न, बचत, गुंतवणूक, महागाई, बेरोजगारी.

3. वैयक्तिक ग्राहक, उत्पादक किंवा उद्योग यांचे स्वतंत्र वर्तन हे सूक्ष्म अर्थशास्त्र (Microeconomics) मध्ये अभ्यासले जाते.

        

    3.स्थूल अर्थशास्त्र हे सूक्ष्म अर्थशास्त्रापेक्षा वेगळे आहे.

उत्तर :मी या विधानाशी सहमत आहे.

कारण: 

•  सूक्ष्म अर्थशास्त्रात वैयक्तिक ग्राहक व उत्पादकांच्या वर्तनाचा, तसेच मागणी (Demand), पुरवठा (Supply)    आणि किंमत निर्धारण (Price Determination) यांचा सविस्तर अभ्यास केला जातो.
•   स्थूल अर्थशास्त्रामध्ये राष्ट्रीय उत्पन्न, चलनवाढ, बेरोजगारी, रोजगार, आर्थिक विकास अशा संपूर्ण     अर्थव्यवस्थेचा अभ्यास केला जातो.
•    म्हणूनच स्थूल अर्थशास्त्र हे सूक्ष्म अर्थशास्त्रापेक्षा वेगळे व व्यापक आहे.

   ४ .सूक्ष्म अर्थशास्त्रात विभाजन पद्धतीचा वापर केला जातो . 

उत्तर :मी या विधानाशी सहमत आहे.

कारण:

• सूक्ष्म अर्थशास्त्र हे वैयक्तिक घटकांचा अभ्यास करते, जसे की एक ग्राहक, एक उद्योग, एक कंपनी.

• यासाठी विभाजन पद्धती (Partial/Division Method) वापरली जाते.

• या पद्धतीत संपूर्ण अर्थव्यवस्थेला लहान-लहान घटकांमध्ये विभागून अभ्यास केला जातो.

• उदा. एखाद्या वस्तूची किंमत कशी ठरते, एका उद्योगाचा पुरवठा कसा वाढतो इ.

• त्यामुळे सूक्ष्म अर्थशास्त्रात विभाजन पद्धतीचा उपयोग केला जातो.

    ५ .सूक्ष्म अर्थशास्त्र हे उत्पन्न सिद्धांत म्हणून ओळखले जाते . 

उत्तर :मी या विधानाशी सहमत आहे.

कारण:

• सूक्ष्म अर्थशास्त्र हे वैयक्तिक घटकांचा अभ्यास करते, जसे ग्राहक, उत्पादक, उद्योग.

• यात उत्पन्नाचे विभाजन (Distribution of Income) कसे होते याचा अभ्यास केला जातो.

• जमीन, श्रम, भांडवल व उद्योजक या उत्पादन घटकांना अनुक्रमे भाडे, मजुरी, व्याज व नफा या स्वरूपात उत्पन्न मिळते.

• या सर्व उत्पन्नाच्या वितरणाच्या अभ्यासाला उत्पन्न सिद्धांत (Theory of Income/Distribution) म्हटले जाते.

• म्हणून सूक्ष्म अर्थशास्त्राला उत्पन्न सिद्धांत असे म्हणतात.

सविस्तर उत्तरे 

१ .सूक्ष्म अर्थशास्त्राचे महत्व :

उत्तर :

अर्थ :

        सूक्ष्म अर्थशास्त्र म्हणजे अर्थशास्त्राची ती शाखा जी व्यक्ती, कुटुंब, उद्योग व बाजारपेठ यांच्या आर्थिक वर्तनाचा अभ्यास करते. यात मुख्यतः किंमत, मागणी, पुरवठा, उत्पादन, खर्च, नफा आणि संसाधनांचे वाटप यांचा सखोल अभ्यास केला जातो.

        

     सूक्ष्म अर्थशास्त्राचे महत्त्व :

1. संपत्तीचे कार्यक्षम वाटप (Efficient Allocation of Resources):

   • मर्यादित साधनसंपत्तीचा जास्तीत जास्त उपयोग कसा करावा याचा अभ्यास सूक्ष्म अर्थशास्त्रातून होतो.

2. किंमत निर्धारण (Price Determination):

   • वस्तू व सेवांच्या किंमती कशा ठरतात याचे स्पष्टीकरण सूक्ष्म अर्थशास्त्र करते.

3. उत्पन्न वितरण (Distribution of Income):

   • उत्पादन घटकांना (जमीन, श्रम, भांडवल, उद्योजक) मिळणारे भाडे, मजुरी, व्याज व नफा याचा अभ्यास सूक्ष्म अर्थशास्त्रात होतो.

4. ग्राहक व उत्पादक वर्तनाचा अभ्यास:

   • ग्राहक कसे निवड करतात व उत्पादक कशी उत्पादनाची योजना आखतात हे सूक्ष्म अर्थशास्त्र समजावते.

5. आर्थिक धोरण रचण्यासाठी मदत (Guidance for Economic Policy):

   • कर धोरण, सबसिडी, किंमत धोरण ठरवण्यासाठी सूक्ष्म अर्थशास्त्र मदत करते.

6. आंतरराष्ट्रीय व्यापारासाठी उपयुक्त:

   • वस्तूंच्या किंमती, परकीय मागणी व पुरवठा यामुळे परकीय व्यापार समजण्यास मदत होते.

7. सिद्धांताची पायाभरणी (Foundation of Economics):

   • स्थूल अर्थशास्त्र समजण्यासाठी सूक्ष्म अर्थशास्त्राची पायाभरणी आवश्यक आहे.

8. व्यावसायिक निर्णय घेण्यासाठी उपयुक्त:

   • उद्योजकाला उत्पादनाचे प्रमाण, खर्च व किंमत याचे योग्य निर्णय घेण्यास मदत होते.

२ .स्थूल अर्थशास्त्राची संकल्पना वैशिष्ट्यासह :

उत्तर :

व्याख्या (Definition):

स्थूल अर्थशास्त्र म्हणजे अर्थशास्त्राची ती शाखा जी संपूर्ण अर्थव्यवस्थेच्या एकत्रित घटकांचा (Aggregates) अभ्यास करते. यात राष्ट्रीय उत्पन्न (National Income), एकूण बचत, गुंतवणूक, रोजगार, चलनवाढ (Inflation), बेरोजगारी इत्यादी विषयांचा अभ्यास केला जातो.

प्रो. केन्स यांच्या मते –
“स्थूल अर्थशास्त्र हे संपूर्ण अर्थव्यवस्थेच्या वर्तनाचा अभ्यास करणारे शास्त्र आहे."

वैशिष्ट्ये (Features of Macroeconomics):

1. एकत्रित घटकांचा अभ्यास (Study of Aggregates):
   राष्ट्रीय उत्पन्न, राष्ट्रीय उत्पादन, एकूण मागणी व एकूण पुरवठा यांचा अभ्यास.

2. राष्ट्रीय उत्पन्नाचा अभ्यास (National Income Study):
   संपूर्ण देशाच्या उत्पादन व उत्पन्नाची मोजणी.

3. रोजगार व बेरोजगारीचा अभ्यास (Employment & Unemployment):
   रोजगार पातळी व बेरोजगारीच्या समस्यांचे विश्लेषण.

4. चलन व वित्तीय धोरणाचा अभ्यास (Monetary & Fiscal Policy):
   अर्थव्यवस्थेतील स्थैर्य राखण्यासाठी सरकारच्या धोरणांचा विचार.

5. संपूर्ण अर्थव्यवस्थेचा विकास (Economic Growth):
   अल्पकालीन व दीर्घकालीन विकासाचा अभ्यास.

6. सर्वसाधारण किंमत पातळी (General Price Level):
   चलनवाढ (Inflation) व चलनघटी (Deflation) यांचे विश्लेषण.

7. आंतरराष्ट्रीय व्यापार व पेमेंट्स (International Trade & Payments):
   निर्यात-आयात व चलन संतुलनाचा अभ्यास.

मित्रांनो, आज आपण Class 12 Economics (Marathi) – Maharashtra Board चा Chapter 1 'सूक्ष्म आणि स्थूल अर्थशास्त्र  परिचय' या धड्याचे महत्वाचे प्रश्नोत्तर पाहिले. हे सर्व प्रश्न उत्तरे Board Exam च्या दृष्टीने अत्यंत महत्वाचे आहेत आणि Balbharati Textbook वर आधारित आहेत.
👉 पुढील Chapters चे Notes व Q&A पाहण्यासाठी आमचा Blog नक्की Visit करा.
📌 जर काही शंका असतील तर कमेंटमध्ये जरूर विचारा.
📥 Download PDF साठी खालील बटणावर क्लिक करा."

Maharashtra Board Class 12th अर्थशास्त्र( Economics ) सूक्ष्म आणि स्थूल अर्थशास्त्र  परिचय Chapter 1 Notes  पाहण्यासाठी येथे क्लिक करा . 

अधिक माहितीसाठी तुम्ही balbhartisolutions.comयेथे पाहू शकता.

 12वी इकोनॉमिक्स संदर्भातील अद्ययावत माहिती साठी Maharashtra State Board Official Website भेट द्या.

📥 Download free PDF