Economics notes in Marathi - 11th &12th standard (Maharashtra board)

 मित्रांनो, आज आपण “बाजाराचे प्रकार” हा अत्यंत महत्त्वाचा विषय शिकणार आहोत. अर्थशास्त्रात “बाजार” म्हणजे केवळ खरेदी-विक्रीची जागा नसून खरेदीदार आणि विक्रेते यांच्यात वस्तू किंवा सेवांचा व्यवहार होणारे सर्व क्षेत्र होय. आजच्या स्पर्धात्मक युगात बाजाराचे स्वरूप, रचना आणि प्रकार समजून घेणे व्यापाऱ्यांसाठी आणि विद्यार्थ्यांसाठीही फार आवश्यक आहे.         आपण 12वी अर्थशास्त्राचा धडा ५ — “बाजाराचे प्रकार (Types of Market)” सविस्तर शिकणार आहोत. या लेखात पूर्ण स्पर्धा (Perfect Competition) आणि अपूर्ण स्पर्धा (Imperfect Competition) यांचे अर्थ, व्याख्या, वैशिष्ट्ये आणि उदाहरणे सोप्या भाषेत समजावून सांगितली आहेत. ही मराठी नोट्स महाराष्ट्र बोर्डाच्या विद्यार्थ्यांसाठी परीक्षेच्या दृष्टीने अतिशय उपयुक्त आहेत. Perfect & Imperfect Competition या दोन्ही संकल्पना तुम्हाला येथे सहज समजतील. या notes मधून तुम्हाला खालील मुद्दे समजतील 👇 1️⃣बाजार म्हणजे काय? 2️⃣ बाजाराचे वर्गीकरण — स्थळ, काळ आणि स्वरूपानुसार. 3️⃣ पूर्ण स्पर्धा – अर्थ, व्याख्या, वैशिष्ट्ये आणि उदाहरणे. ...

धड्याचा परिचय (Introduction): मित्रांनो, या धड्यात आपण सांख्यिकी (Statistics) च्या मदतीने अर्थशास्त्रातील काही गणिती संकल्पना शिकणार आहोत. हा धडा प्रामुख्याने सरासरी (Average) या विषयावर आधारित आहे, ज्याद्वारे आपल्याला आकडेवारीचे (Data) विश्लेषण कसे करावे हे समजते.  महत्वाची नोंद (Important Note): 👉 हा गणितीय (Maths-Based) आणि सांख्यिकीवर आधारित (Statistics-Based) धडा आहे. म्हणून या ब्लॉगमध्ये आपण याचे थोडक्यात notes पाहणार आहोत — जे परीक्षेच्या तयारीसाठी उपयुक्त ठरतील.  मुख्य संकल्पना (Main Concepts): 1️⃣ सरासरी (Average / Mean) म्हणजे काय : हा भाग “विभाजन मूल्य (Measures of Central Tendency)” या धड्यातील सर्वात महत्त्वाचा concept आहे — कारण सरासरी (Mean / Average) हा आकडेवारीचा (statistics) आधारस्तंभ आहे. अर्थ : जेव्हा आपल्याकडे अनेक आकडे (data) असतात, तेव्हा त्या सर्व आकड्यांचा एक मध्यबिंदू शोधला जातो — जो त्या सर्व आकड्यांचे प्रतिनिधित्व (representation) करतो. या मध्यबिंदूला सरासरी (Mean / Average) असे म्हणतात. म्हणजेच — सर्व आकड्यांची बेरीज करून ती आक...

आज आपण १२ वी अर्थशास्त्र (Economics) चा धडा क्रमांक ४ — “पुरवठा विश्‍लेषण (Supply Analysis)” या धड्याचा स्वाध्याय भाग (Important Q&A) पाहणार आहोत. हा धडा HSC Maharashtra Board Exam 2025 साठी अत्यंत महत्वाचा आहे कारण या धड्यातील प्रश्न वारंवार परीक्षेत विचारले जातात. येथे दिलेली महत्वाची प्रश्नोत्तरे (Important Questions and Answers) , लघुउत्तरी प्रश्न (Short Answers) , आणि दीर्घउत्तरी प्रश्न (Long Answers) तुम्हाला बोर्ड परीक्षेत १००% तयारी (Board Exam Preparation) करण्यास मदत करतील. या नोट्स संपूर्णपणे Balbharati Textbook वर आधारित असून, परीक्षेच्या दृष्टीने सोप्या आणि समजण्यासारख्या भाषेत तयार केल्या आहेत.  १२  वी अर्थशास्त्र chapter wise Notes / Swadhyay प्रशोत्तरे पाहण्यासाठी भेट द्या .  स्वाध्याय  प्रश्न . १ . फरक स्पष्ट करा .    १ . साठा आणि पुरवठा  उत्तर :  हा प्रश्न १२ वी अर्थशास्त्र – धडा ४: पुरवठा विश्‍लेषण मधील अत्यंत महत्वाचा आहे आणि तो HSC Board Exam 2025 साठी वारंवार विचारला जातो. खाली दिला आहे “साठा आणि पुरवठा याती...

 मित्रांनो, आज आपण शिकूया “पुरवठा व त्याचे विश्‍लेषण” हा अतिशय महत्त्वाचा धडा. जसा मागणी (Demand) हा खरेदीदारांशी संबंधित आहे, तसाच पुरवठा (Supply) हा उत्पादक किंवा विक्रेत्याशी संबंधित असतो. वस्तूंच्या किंमतीत बदल झाला की त्याचा परिणाम पुरवठ्यावर होतो. चला तर मग एकेक करून समजून घेऊया. पुरवठ्याची संकल्पना (Meaning of Supply) एखाद्या वस्तूची ठराविक किंमत, ठराविक काळ आणि ठराविक बाजारात विक्रीसाठी उत्पादक जो प्रमाणात पुरवठा करायला तयार असतो, त्याला पुरवठा असे म्हणतात. परिभाषा (Definition): "ठराविक किंमतीवर, ठराविक कालावधीत, उत्पादक विक्रीसाठी जी वस्तूंची मात्रा उपलब्ध करून देतो, तिला पुरवठा म्हणतात." पुरवठ्याचे नियम (Law of Supply) नियम: "वस्तूच्या किंमतीत वाढ झाल्यास तिच्या पुरवठ्यात वाढ होते आणि किंमत घटल्यास पुरवठा कमी होतो, इतर सर्व घटक स्थिर धरल्यास." 📊 संबंध: किंमत ↑ → पुरवठा ↑ किंमत ↓ → पुरवठा ↓ हा संबंध थेट (Direct) आहे. वस्तूची किंमत (₹) पुरवठा केलेली मात्रा (युनिट्स) 10         100 20         200 30  ...