Economics notes in Marathi - 11th &12th standard (Maharashtra board)

 मित्रांनो, मागच्या ब्लॉग मध्ये आपण १२ अर्थशास्त्र chapter २  उपयोगिता विश्लेषण पहिले , आज आपण मागणीचे विश्लेषण (12th Economics Demand Analysis) पाहणार आहोत . मागणी ही अर्थशास्त्रातील अतिशय महत्वाची संकल्पना आहे. ग्राहक कोणत्या किंमतीला, किती प्रमाणात व कधी वस्तू खरेदी करतो, यावरच बाजारातील किंमती ठरतात. म्हणूनच या प्रकरणात आपण मागणीचे अर्थ, वैशिष्ट्ये, प्रकार आणि पुढील अभ्यास करणार आहोत. १२ वी अर्थशास्त्र – अध्याय ३ : मागणीचे विश्लेषण   मागणीचा नियम (Law of Demand) मांडणी (Statement): इतर घटक स्थिर धरले असता (ceteris paribus), एखाद्या वस्तूची किंमत कमी झाली तर तिची मागणी वाढते आणि किंमत वाढली तर मागणी घटते. सोप्या भाषेत: किंमत कमी → मागणी जास्त किंमत जास्त → मागणी कमी उदाहरण: साखरेची किंमत ₹60 प्रति किलो असताना मागणी 4 किलो आहे. किंमत ₹40 झाली तर मागणी 8 किलोपर्यंत जाते. आरेख (Demand Curve): मागणी पत्रकाचे स्पष्टीकरण : वरील वैयक्तिक मागणी पत्रकात क्ष वस्तू म्हणजेच साखरेची विविध किमतींना केलेली खरेदी दर्शवली आहे . यावरून असे लक्षात येते कि अधिक कि...

मित्रांनो 🙏 आज आपण 11वी अर्थशास्त्र (Marathi Medium) अध्याय 2 पैसा (Money) या धड्याचे स्वाध्याय प्रश्नोत्तर पाहणार आहोत. येथे तुम्हाला  लघुउत्तर, दीर्घउत्तर व स्पष्टीकरणासह उत्तरं दिलेली आहेत. हे नोट्स Maharashtra Board Exam साठी खूप उपयुक्त आहेत. स्वाध्याय प्रश्नोत्तर – अध्याय 2 पैसा ( Q&A in Marathi) खालील उदाहरणांच्या आधारे संकल्पना ओळखून स्पष्ट करा : १ . वसंतशेट त्याच्या दुकानातील कोळसा शेतकऱ्यांना त्याच्या धान्यांच्या बदल्यात देतो .  संकल्पना: वस्तुविनिमय प्रणाली (Barter System) स्पष्टीकरण: या उदाहरणात वस्तूंच्या बदल्यात वस्तू दिल्या जात आहेत. पैशाचा वापर न करता कोळसा आणि धान्याची देवाणघेवाण केली जाते. ही पद्धत प्राचीन काळी प्रचलित होती आणि तिला वस्तुविनिमय प्रणाली म्हणतात. २ .बबनराव त्यांचे पैसे राष्ट्रीयकृत बँकेत ठेवतात .  संकल्पना: ठेवठेव सुविधा / ठेवी (Deposits) स्पष्टीकरण: या उदाहरणात बबनराव बँकेत पैसे ठेवतात. बँकेत ठेवलेले पैसे सुरक्षित राहतात व गरज पडल्यास काढता येतात. त्यामुळे पैशाचा सुरक्षित वापर आणि बचत सुलभ होते. ३ .चारुने तिच्या लहान भावासा...

 11वी अर्थशास्त्र प्रकरण 2-  पैसा  मराठी नोट्स मित्रांनो, या प्रकरणात आपण पैशाचे स्वरूप, कार्य, महत्त्व आणि अर्थव्यवस्थेतील भूमिका शिकणार आहोत. जुने काळी वस्तुविनिमय पद्धती होती. पण त्यात अनेक अडचणी आल्या. त्या अडचणी दूर करण्यासाठी “पैसा” या संकल्पनेचा जन्म झाला. आज पैसा हा प्रत्येक व्यक्तीच्या आयुष्याचा आणि संपूर्ण अर्थव्यवस्थेचा केंद्रबिंदू आहे. प्रकरण 2 – पैसा (Scoring Chapter का?) मित्रांनो, 11वी अर्थशास्त्र प्रकरण 2 “पैसा” हे विद्यार्थ्यांसाठी  सोपे आणि scoring chapter  मानले जाते. कारण – यामध्ये संकल्पना सोप्या आणि समजण्यासारख्या आहेत. प्रश्न बहुतेक वेळा  थेट व्याख्या, वैशिष्ट्ये, कार्ये  यावर विचारले जातात. Multiple Choice Questions (MCQs) पण सहज सोडवता येतात. परीक्षेत यावरून वारंवार  3 ते 5 गुणांचे प्रश्न  येतात. त्यामुळे हे प्रकरण विद्यार्थ्यांसाठी  परीक्षेत गुण मिळविण्यासाठी उपयुक्त (exam friendly)  आहे. पैशाची संकल्पना पैसा म्हणजे सर्वसामान्यपणे स्वीकृत देयक (medium of exchange) . पैसा हा व्यवहार सुलभ करणारे साध...

12th Economics Chapter 2 Swadhyay Questions and Answers in Marathi ( उपयोगिता विश्लेषण)  मित्रांनो, आज आपण बारावी अर्थशास्त्र (12th Economics) अध्याय 2 स्वाध्याय (Swadhyay) प्रश्नोत्तर पाहणार आहोत. Maharashtra Board Class 12 Economics विद्यार्थ्यांसाठी हा अध्याय परीक्षेच्या दृष्टीने महत्त्वाचा आहे. 12th Economics Chapter 2 Swadhyay : उपयोगिता विश्लेषण १ . खालील उदाहरणांच्या आधारे संकल्पना ओळखून ती स्पष्ट करा . प्रश्न १ . सलमाने हिवाळ्यात तिच्या वडिलांसाठी  स्वेटर खरेदी केले .  उत्तर :      संकल्पना : गरज (Need) किंवा आवश्यकता स्पष्टीकरण : गरज म्हणजे मानवी जीवनात जगण्यासाठी व सुखकर जीवन जगण्यासाठी आवश्यक असलेल्या वस्तू व सेवांचा वापर. हिवाळ्यात उबदार कपडे जसे की स्वेटर, शाल, मफलर यांची गरज भासते. सलमाने तिच्या वडिलांसाठी स्वेटर खरेदी केला कारण थंडीपासून संरक्षण मिळावे , म्हणजेच ही हिवाळ्यातील मूलभूत गरज आहे. म्हणून हे उदाहरण गरज/आवश्यकता या संकल्पनेला लागू पडते. प्रश्न २ .निलेशने त्याच्या बहिणीसाठी दागिने खरेदी केले .  उत्तर :...

१२वी अर्थशास्त्र – अध्याय २ उपयोगिता विश्लेषण (Utility Analysis) |Notes in Marathi परिचय मित्रांनो, आज आपण शिकणार आहोत उपयोगिता विश्लेषण (Utility Analysis) . अर्थशास्त्रात ग्राहकाचे वर्तन, खरेदीचे निर्णय आणि मागणी समजून घेण्यासाठी उपयोगिता ही अतिशय महत्त्वाची संकल्पना आहे. एखाद्या वस्तू अथवा सेवेमुळे मानवी इच्छा पूर्ण होऊन मिळणारे समाधान म्हणजे उपयोगिता होय. 👉 ग्राहक कोणती वस्तू किती प्रमाणात विकत घेईल, यामागचा मुख्य आधार म्हणजे त्याला मिळणारी उपयोगिता. त्यामुळे उपयोगिता विश्लेषणाचा अभ्यास अर्थशास्त्राच्या दृष्टीने आवश्यक ठरतो. उपयोगितेची संकल्पना (Concept of Utility) मित्रांनो, आता पाहूया उपयोगिता म्हणजे काय (utility meaning in Marathi) आणि तिचे अर्थशास्त्रातील महत्त्व. उपयोगिता म्हणजे एखाद्या वस्तू अथवा सेवेमुळे ग्राहकाच्या इच्छापूर्तीमधून मिळणारे समाधान. उपयोगिता ही मानसिक आणि व्यक्तिनिष्ठ (subjective) असते. एकाच वस्तूपासून वेगवेगळ्या व्यक्तींना वेगवेगळ्या प्रमाणात समाधान मिळते. उदा.: तहान लागल्यावर पाणी प्यायल्यावर मिळणारे समाधान = उपयोगिता भूक लागल्यावर ...